Dường như không phải ai cũng thích sao lưu, tuy nhiên đôi lúc nó sẽ là bùa hộ mệnh của bạn. Giả sử rơi vào tình huống sau: Ở quán cà phê, tên trộm đã đánh cắp máy tính xách tay (laptop) của bạn, trong đó có chứa tài liệu quan trọng mà bạn cần sử dụng gấp và tài liệu này đã vừa được chỉnh sửa ngày hôm qua. Mọi việc sẽ trở nên đơn giản, nếu như bạn có một bản sao lưu ổ cứng mới cập nhật.

Dưới đây là bảy chiến lược thiết thực về sao lưu: dùng ổ USB lưu trữ, sao lưu qua Internet hoặc mạng nội bộ, sao lưu Windows hoặc giữ các tập tin đa phương tiện có dung lượng lớn như bài hát và các đoạn phim. 

Dữ liệu cần sao lưu 

Ổ đĩa cứng có thể chứa đến hàng trăm ngàn tập tin. Trong số đó, có nhiều tập tin cần phải sao lưu mỗi ngày, định kỳ hoặc những tập tin tạm thời (temp), hiberfil.sys mà bạn không cần quan tâm lắm. Hãy xem việc phân loại từng dữ liệu 

Tài liệu thường dùng: Nên sao lưu tập tin văn bản, bảng tính hoặc tài liệu tương tự mỗi ngày. Bất cứ chương trình sao lưu căn bản nào đều thực hiện nhờ vào sao lưu tăng tiến (incremental backup), trong đó chương trình chỉ sao chép những tập tin có sự thay đổi so với phiên bản sao lưu gần nhất. Với những chương trình sao lưu chuyên nghiệp hơn cũng có thể lưu giữ các phiên bản khác nhau trên cùng một tập tin và tùy chọn phiên bản nào muốn phục hồi.
 

Tài liệu gần đây: Nếu chương trình sao lưu thực hiện cách thức sao lưu tăng tiến, bạn không phải lo lắng về tài liệu của mình. Nhưng khi thường xuyên làm việc với những tập tin trên máy tính của người khác, bạn nên mang một bản sao của chúng trong ổ flash hoặc lưu một bản sao trên trực tuyến. 

Dữ liệu ứng dụng: Các ứng dụng tạo và duy trì những tập tin dữ liệu như thông điệp email, các trình duyệt ưa thích, lịch trình thời khóa biểu và danh bạ liên lạc đòi hỏi phải sao lưu hàng ngày. Hầu hết các chương trình này được lưu trong thư mục ẩn của người dùng (Trong XP, C:\Documents and Settings\tên bạn\Application Data; trong Vista, C:\Users\tên bạn\AppData). Cũng trong XP, Microsoft lưu dữ liệu của Outlook và Outlook Express trong C:\Documents and Settings\tên bạn\Local Settings\Application Data). Thật may, các chương trình sao lưu hàng ngày dành cho người sử dụng không chuyên sẽ biết được nơi lưu trữ dữ liệu trong Outlook.

Đa phương tiện: Nếu nơi sao lưu vừa đủ chỗ và nhanh, bạn có thể sao lưu các tập tin hình ảnh, nhạc, phim hàng ngày. Nhưng nếu các tập tin có dung lượng quá lớn, bạn phải có chiến lược sao lưu riêng biệt.
 

Dữ liệu mang tính kỷ niệm: Những tập tin bạn luôn muốn giữ mãi mãi, đó là ảnh của gia đình, tấm thiệp dành cho ngày kỷ niệm đặc biệt… thì cần được sao lưu và bảo quản thật kỹ.
 

Hệ thống: Bạn có thể cài đặt lại Windows và các ứng dụng nếu có đĩa gốc hoặc tải chương trình từ Internet. Một khi Windows bị lỗi hoặc ổ đĩa cứng hư, bạn sẽ phải dùng đến giải pháp phục hồi hệ thống (disaster recovery backup) mà bạn đã tạo vài lần trong mỗi năm để giúp hệ thống chạy trơn tru mà không cần tốn sức.
 

Bạn có thể tách riêng và lưu các kiểu dữ liệu khác nhau trên nhiều ổ cứng hoặc các phân vùng khác (xem find.pcworld.com/63512 và find.pcworld.com/63513). Tuy nhiên quy trình tiến hành cách thức nói trên không hề đơn giản, và các chiến lược sẽ giới thiệu dưới đây không đòi hỏi bạn phải thực hiện việc tách riêng. 

Chiến lược 1: Sao lưu tự động

Thích hợp: các loại tài liệu (gồm tài liệu gần đây), dữ liệu ứng dụng, tập tin đa phương tiện và hệ thống.

Tần suất: hàng ngày

Tính năng phục hồi: phục hồi theo phiên bản và phục hồi toàn bộ hệ thống

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không
 

Hình 1: Rebit - ổ cứng gắn ngoài – hoặc phần mềm Rebit sẽ giúp việc phục hồi dữ liệu dễ dàng nhờ vào sao lưu tự động mỗi ngày.

Bạn mua một ổ USB, cắm nó vào máy tính và bắt đầu sao lưu. Bạn không cần cài đặt phần mềm trên ổ cứng và thiết lập cấu hình sao lưu hoặc thậm chí không cần kích hoạt chương trình. USB sẽ sao lưu hoàn toàn tự động và tự nhận ra dữ liệu nào cần sao lưu hoặc không cần. Ổ USB là phương thức sao lưu mới nhất và được xem là phương tiện sao lưu dễ sử dụng nhất. Tuy nhiên, phương thức cắm và sao lưu cũng gặp vài sự cố. Ví dụ, dù ổ Seagate Replica được giới thiệu có thể sao lưu tất cả các phân vùng trên một ổ cứng nhưng trong thử nghiệm của PC World tính năng này không làm việc. Còn các ổ sao lưu tự động khác lại có những mặt hạn chế nghiêm trọng. Ví dụ, dòng ổ di động Ultra Backup của SanDisk đã trang bị nút sao lưu và chương trình sao lưu dữ liệu khá tốt, có thể sao lưu và phục hồi dữ liệu (không sao lưu được Windows), xem thêm find.pcworld.com/63511. Tuy nhiên, xét về mặt giá bán, thiết bị này dường như có dung lượng chưa tương xứng với số tiền mà người dùng bỏ ra, ổ USB Ultra Backup 64GB của SanDisk có giá 160 USD (2,8 triệu đồng) cũng bằng số tiền phải trả cho ổ Simple Save 500GB của HP, và xấp xỉ đắt hơn 20USD (356 nghìn đồng) so với khoản tiền chi ra để tậu ổ cứng sao lưu di động Clickfree 320GB (find.pcworld.com/63514). Một khuyết điểm của Clickfree là phần mềm không thể sao lưu theo phiên bản – một thiếu sót nghiêm trọng.

Qua thực tế thử nghiệm, PC World đánh giá Rebit (www.rebit.com) là phương tiện sao lưu dễ dàng nhất. Bạn không cần đắn đo việc sao lưu tập tin và thư mục nào. Ngay lần đầu khi bạn cắm ổ Rebit vào máy tính, mọi thứ trên ổ cứng từ dữ liệu, ứng dụng cho đến Windows sẽ được tự động sao lưu. Do Rebit sao lưu mọi thứ, nên có thể khôi phục toàn bộ hệ thống nếu như ổ cứng hư hoặc bị sự cố bằng việc khởi động một đĩa CD đặc biệt (bạn tải tập tin .iso từ trang web của Rebit).
 

Bên cạnh đó, Rebit có tính năng khôi phục cụ thể một tập tin. Chỉ nhấn phải chuột vào một tập tin trong Windows Explorer, chọn My Rebit, và chọn phiên bản sao lưu của tập tin muốn phục hồi. Hoặc nhấn đúp chuột vào biểu tượng Rebit trên khay hệ thống để mở Rebit Browser.

Rebit chạy theo thời gian thực tức là sao lưu thường xuyên. Chương trình sẽ sao lưu tập tin ngay khi có sự thay đổi, điều này giúp bạn không còn lo lắng đến việc sao lưu. Một điểm lưu ý, việc tạo các bản sao lưu liên tục sẽ khiến hệ thống máy tính chậm và nếu thiết bị sao lưu cắm vào máy tính trong 24/7, thì sẽ gặp phải rủi ro về nguồn điện, phần mềm độc hại hoặc bị trộm dữ liệu. Cũng giống như hệ thống chính, thiết bị sao lưu cũng gặp nhiều mối đe dọa từ bên ngoài. May thay, đối với ổ Rebit, bạn không cần phải cắm vào máy tính thường xuyên. Cần nhớ, chỉ cần cắm mỗi ngày một lần, ổ Rebit tự động sao lưu mọi thay đổi so với lần gần nhất mà nó được cắm vào.

Ổ cứng di động và ổ dành cho máy tính để bàn của Rebit có sẵn nhiều dung lượng lưu trữ khác nhau. Công ty đề nghị người sử dụng nên mua ổ có dung lượng lớn hơn 25% dung lượng dữ liệu cần sao lưu. Đừng nên sắm ổ đĩa quá lớn vì bạn không thể dùng ổ đĩa Rebit cho mục đích khác ngoài việc sao lưu, chẳng hạn là mở rộng khả năng lưu trữ.
 

Các ổ sao lưu đơn giản khác như SimpleSave của HP, cho phép bạn dùng một phần để sao lưu và phần còn lại để lưu trữ thêm, nhưng phần mềm HP không hỗ trợ phục hồi theo phiên bản. Nếu sử dụng ổ sao lưu cho nhiều mục đích, có thể phát sinh về tính an toàn dữ liệu vì phải làm nhiều nhiệm vụ. Dữ liệu được lưu trên ổ sao lưu có thể sẽ không được sao lưu, và những tập tin trên ổ cứng chính được sao lưu nội dung phải chia sẻ không gian với những dữ liệu hiện đang sử dụng, khiến nguy cơ nhiễm virus tăng cao.
 

Nếu có sẵn ổ cứng gắn ngoài với dung lượng vừa đủ, bạn có thể mua phần mềm Rebit với giá khoảng 50USD (885 nghìn đồng). 

Chiến lược 2: Sao lưu trực tuyến

Thích hợp: các loại tài liệu (gồm tài liệu gần đây) và dữ liệu ứng dụng
 

Tần suất: hàng ngày
 

Tính năng phục hồi: phục hồi theo phiên bản nhưng không phục hồi toàn bộ hệ thống
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Có

 

Hình 2: Dịch vụ sao lưu trực tuyến MozyHome cho phép bạn truy cập hệ thống sao lưu mỗi ngày với mức giá hợp lý.

Nếu thiết bị sao lưu liên tục kết nối với máy tính thì cũng có thể chịu nhiều nguy hiểm cũng như chính máy tính. Nhưng nếu hệ thống của bạn ít khi có tốc độ kết nối Internet quá chậm, dịch vụ sao lưu trực tuyến sẽ là lựa chọn để thực hiện sao lưu tự động toàn bộ và có thể lưu trữ trên máy chủ cách rất xa máy tính về địa lý. Bạn không phải mua phần cứng hoặc cắm bất cứ thứ gì vào máy tính mà chỉ cần cài phần mềm. Từ đây, bạn sẽ truy cập vào dữ liệu của mình từ bất cứ máy tính nào miễn có kết nối Internet. Việc sao lưu trực tuyến Windows và các ứng dụng là không thực tế, do đó các dịch vụ trực tuyến không cung cấp tùy chọn này.
 

Tuy hiện có một số dịch vụ sao lưu trực tuyến như Comodo (find.pcworld.com/63516) và SpiderOak (spideroak.com) nhưng Mozy (mozy.com) là dịch vụ nên chọn vì có tính năng linh hoạt và giá rẻ. Giống như Rebit, bạn nhấn phải chuột vào một tập tin trong Windows Explorer và phục hồi phiên bản sao lưu của nó mà Mozy hiện có. Dịch vụ MozyHome có phí 5USD/tháng cho mỗi máy tính và không bị giới hạn dung lượng. Công ty cũng cung cấp dịch vụ sao lưu dành cho những người thường xuyên công tác (mozy.com/pro).
 

Một điểm hạn chế vốn có của dịch vụ sao lưu trực tuyến trên Internet là tốc độ chậm kinh khủng. Để hoàn tất việc sao lưu, bạn có thể mất vài ngày hoặc thậm chí vài tuần (có thể làm việc trong lúc tiến hành sao lưu). Tốc độ tải lên chậm chạp cũng là lý do tại sao Mozy đã “hào phóng” không hạn chế dung lượng lưu trữ.
 

Nếu bạn cố gắng sao lưu qua Internet đoạn phim có dung lượng 500GB thì hãy sớm từ bỏ ý định này. Tóm lại, hãy nên tìm một trung gian khác để lưu trữ tập tin dung lượng lớn (xem Chiến lược 4) và việc sao lưu trực tuyến chỉ thích hợp để lưu hình ảnh. Cũng lý do tương tự, bạn không nên sao lưu trực tuyến các tập tin nhạc và phim. Ví dụ, nếu chỉnh sửa một đoạn phim, việc sao lưu mỗi ngày đối với một bộ phim sẽ là quá sức. Một vấn đề khác, liệu bạn có đủ tin tưởng các công ty trực tuyến sẽ lưu trữ dữ liệu trong dài hạn. Bạn có thể tham khảo thêm bài “Bảo vệ dữ liệu lưu trữ trực tuyến”, ID: A0908_10. Ngoài ra, cũng nên xét đến yếu tố giá cả, 5USD/mỗi tháng cho mỗi máy tính dường như hợp lý, nhưng nếu nhiều máy tính thì số tiền sẽ tăng lên đáng kể.
 

Chiến lược 3: Sao lưu toàn bộ mạng gia đình

Thích hợp: các loại tài liệu (gồm tài liệu gần đây), dữ liệu ứng dụng và tập tin đa phương tiện
 

Tần suất: hàng ngày
 

Tính năng phục hồi: phục hồi theo phiên bản (mặc định tính năng này sẽ tắt) nhưng không phục hồi toàn bộ hệ thống
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không.

 

Hình 3: Ổ lưu trữ mạng là hình thức sao lưu tốt nhất dành cho mạng nội bộ cũng như cho các tập tin đa phương tiện có dung lượng lớn.

Tập thói quen sao lưu cho chính bạn đã khó, huống chi kêu gọi các thành viên trong gia đình cùng thực hiện là một việc càng khó xảy ra. Vậy tại sao không thiết lập một nơi tập trung sao lưu duy nhất cho mọi người?
 

Nếu kết nối nhiều máy tính và kết nối Internet qua bộ định tuyến (router), bạn nên mua ổ lưu trữ mạng NAS (Network-attached storage) – đây thiết bị chứa một hay nhiều ổ cứng để cắm vào router thông qua ethernet. Bất cứ ai trong hệ thống mạng nội bộ có đủ quyền, đều được truy cập vào những ổ cứng đó. Bên cạnh việc sao lưu với quy mô lớn, ổ NAS còn có khả năng lưu các tập tin hình ảnh, phim và nhạc hoặc cũng có thể truy cập những tập tin này ngay cả khi không ở trong mạng nội bộ. Nếu bạn lưu các tập tin đa phương tiện trên ổ NAS, bạn phải sao lưu chúng (xem Chiến lược 4 và 7). Nhiều ổ NAS làm việc như một máy chủ in, cho phép máy tính kết nối dễ dàng đến bất kỳ máy in nào trong mạng.

Hầu hết ổ NAS nào cũng kèm phần mềm sao lưu. Mỗi máy tính trên mạng nội bộ có thể truy cập tức thời đến một ổ cứng chứa số lượng lớn dữ liệu. Các ổ cứng luôn ở tình trạng luôn bật và luôn kết nối, nên việc sao lưu được tiến hành một cách tự động.

 

Thiết bị Synology DS209j (find.pcworld.com/63530) có chương trình sao lưu được xem là dễ sử dụng và thích hợp dùng trong gia đình. Synology giới thiệu thiết bị DS209j ở dạng kèm ổ cứng hoặc không ổ cứng. Nếu thiết bị không có ổ cứng (phải tự mua ổ đĩa gắn) có giá 215USD (3,8 triệu đồng), còn giá 420USD (7,4 triệu đồng) sẽ được trang bị thêm 2 ổ đĩa dung lượng 500GB được cấu hình theo công nghệ RAID – là giải pháp phòng hộ cho phép ghi dữ liệu lên nhiều đĩa cứng cùng lúc. Loại DS209j có hai khoang hỗ trợ chuẩn RAID 0 giúp nâng cao hiệu suất trao đổi dữ liệu giữa 2 ổ đĩa theo phương thức ghi dữ liệu lên cả hai (striping); và hỗ trợ RAID 1 là dạng cho phép bảo toàn dữ liệu bằng cách ghi trên cả 2 ổ giống hệt nhau (mirroring).
 

Một số thiết bị ổ NAS cao cấp hơn là Seagate Black Armor NAS 440, Synology DS509 và Western Digital ShareSpace có 4 khoang chứa ổ cứng, là nơi lưu trữ khối lượng lớn dữ liệu tốt hơn và hỗ trợ cấu hình RAID 5 để phân bố dữ liệu bắt cặp; nghĩa là nếu một ổ cứng gặp trục trặc thì vẫn có thể khôi phục dữ liệu nhờ vào bản sao được lưu trên những ổ cứng khác.
 

Việc thiết lập thiết bị cũng khá dễ, nhưng nếu bạn tự mua ổ gắn, nên kiểm tra thông tin trên trang web Synology (find.pcworld.com/63518) để bảo đảm tính tương thích. Khi phần cứng bắt đầu chạy, bạn sẽ dùng CD để cài đặt thiết bị, sau đó chỉ định những vị trí sao lưu an toàn cho từng người. Bạn phải cài đặt chương trình sao lưu Synology Data Replicator cho từng máy tính.
Data Replicator là một trong những chương trình sao lưu dễ sử dụng, đơn giản. Cách tùy chọn sao lưu cũng dễ dùng, phần mềm thực hiện sao lưu bằng cách sao chép dữ liệu nên bạn không cần dùng Data Replicator để phục hồi một tập tin, tuy nhiên dùng nó sẽ phục hồi dễ hơn. Lịch trình làm việc cũng dễ thiết lập và không làm bạn “lóa” mắt bởi các tùy chọn.
 

Theo mặc định, Data Replicator chỉ giữ phiên bản mới nhất trên từng tập tin. Hộp thoại Options cho phép bạn kích hoạt tính năng lưu theo phiên bản và chỉ số phiên bản cần duy trì. Ổ NAS luôn ở trạng thái vận hành, nhưng nó ít tốn điện năng hơn so với một chiếc máy tính. Công ty Synology cho biết, DS209j sẽ tiêu tốn 36 watts khi hoạt động và chỉ 15 watts ở trạng thái nghỉ.
 

Chiến lược 4: Sao lưu dữ liệu giải trí

Thích hợp: hình ảnh, nhạc và phim
 

Hình 4: Phần mềm Macrium Reflect (trái) hoặc CMS Bounce Back Ultimate kèm với ổ cứng CMS ABS Plus tạo ra sao lưu ảnh để phục hồi thảm họa nếu hệ thống máy tính gặp sự cố.

Tần suất: hàng ngày
 

Tính năng phục hồi: không phục hồi theo phiên bản hoặc phục hồi toàn bộ hệ thống
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không.
 

Kho dữ liệu giải trí của bạn đã lên đến bao nhiêu GB? Nếu bạn muốn sao lưu dữ liệu ra ổ cứng gắn ngoài hoặc ổ NAS, thì các tập tin đa phương tiện dung lượng lớn sẽ không gặp trở ngại. Nhưng nếu sao lưu trên ổ flash có dung lượng hạn chế hoặc tốc độ tải lên chậm (sao lưu trực tuyến), bạn sẽ cần tìm một phương án khác để bảo vệ thư mục các ảnh số, nhạc và phim.

Cách tốt nhất để tiếp cận là căn cứ vào loại tập tin nào thường xuyên thay đổi. Nếu bạn hiệu chỉnh chúng thường xuyên, các tài liệu đó được xếp vào tài liệu gần đây và được sao lưu hàng ngày. Trong trường hợp này, sử dụng sao lưu ổ NAS (Chiến lược 3).

Đối với những tập tin hình ảnh hoặc phim thỉnh thoảng mới thay đổi hoặc tập tin nhạc mua từ trên mạng (các bản nhạc được trích từ đĩa CD, bản thân đĩa CD gốc có chức năng như bản sao lưu đáng tin cậy). Sao lưu tăng tiến và phục hồi theo phiên bản không phù hợp trong tình huống này, bạn chỉ cần đảm bảo các tập tin có nhiều hơn một bản sao được đặt ở nơi lưu trữ khác.

 

Cách sử dụng những tập tin đa phương tiện cũng giúp bạn trong một số trường hợp. Cụ thể, bạn có thể sao chép bản nhạc từ máy tính vào thiết bị nghe nhạc, và cho phép sao chép ngược các bài hát trở lại máy tính (thiết bị iPod không hỗ trợ tính năng này), nhưng vẫn có thể “lách” bằng cách gõ cụm từ ‘transfer from iPod to computer’ vào bất cứ công cụ tìm kiếm nào, bạn sẽ tìm ra được cách giải quyết. Việc gửi các tấm ảnh lên trang web chia sẻ hình ảnh Flickr cũng là một dạng sao lưu tạm thời, nhưng một điểm lưu ý Flickr cũng kiểm soát dung lượng ảnh được tải lên, độ phân giải gốc và việc tải ảnh với độ phân giải đầy đủ từ trang web này về máy tính.
 

Nếu không sao lưu nhạc, hình ảnh và phim hàng ngày, bạn cần sao chép chúng ở đâu đó ngoài ổ cứng của máy tính. Cách sử dụng đĩa DVD-Rs và DVD+Rs sẽ giúp bạn tiết kiệm, nhưng ổ cứng ngoài thì nhanh hơn và có thể lưu trữ mọi thứ mà không cần phải đổi đĩa như DVD. Cả hai phương án đều là lựa chọn tốt, nhưng tùy thuộc nhu cầu mà bạn chọn hình thức sao lưu nào cho phù hợp.

Chiến lược 5: Đối phó với “thảm họa”

Thích hợp: toàn bộ hệ thống
 

Tần suất: một hoặc hai lần mỗi năm
 

Tính năng phục hồi: phục hồi toàn bộ hệ thống nhưng không phục hồi theo phiên bản
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không.

 

Hình 5: Rebit là một trong số các ổ cứng có tích hợp phần mềm để giúp việc sao lưu trở nên đơn giản hơn. Ngoài ra còn có các sản phẩm khác từ CMS, HP, Seagate và Storage Appliance(find.pcworld.com/63558).

Trong tình huống xấu nhất, bạn không chỉ mất tất cả dữ liệu mà còn bị thiệt hại nhiều hơn thế. Nếu ổ cứng hư và cần được thay hoặc hệ thống Windows có lỗi và không thể sử dụng, bạn sẽ bắt đầu phải giải quyết theo thứ tự: trước tiên cài đặt lại Windows, xóa tất cả những thứ linh tinh, cài lại các chương trình, cài đặt lại các trình điều khiển, cấu hình lại Windows và phục hồi dữ liệu từ chương trình sao lưu gần nhất. Nhưng nếu có sẵn hệ thống sao lưu hoặc giải pháp phục hồi thảm họa, bạn có thể cứu vãn mọi thứ nhanh chóng. Nếu hệ thống sao lưu cũ hơn bản sao lưu dữ liệu, bạn vẫn phải thực hiện phục hồi lại dữ liệu nhưng không chiếm nhiều thời gian bằng việc phải cài đặt lại từ đầu.
 

Nếu chương trình sao lưu cập nhật hàng ngày của bạn cung cấp giải pháp phục hồi thảm họa (giống Rebit), bạn sẽ có sẵn bản sao lưu hệ thống. Tuy nhiên, do Windows có khuynh hướng bị hư từ từ, nên cách tốt hơn là tạo một bản sao lưu hệ thống cố định trong lúc Windows đang ổn định. Rebit không cung cấp chức năng này. Điều đáng tiếc, việc sao lưu Windows và các ứng dụng không dễ dàng như sao lưu dữ liệu. Do đó, bạn nên sao lưu toàn bộ ổ cứng để khi sự cố xảy ra, bạn sẽ khôi phục toàn bộ ổ cứng.
 

Có 2 cách sao lưu toàn bộ ổ cứng và thậm chí có thể phục hồi hệ thống Windows: nhân bản (cloning) và tạo ảnh (imaging). Nhân bản là chuyển một bản sao chính xác của ổ cứng sang một ổ khác. Để phục hồi Windows, bạn có thể “nhân bản ngược” từ đĩa đã sao lưu hay đơn giản là thay đĩa này vào máy tính. CMS Bounce Back Ultimate (find.pcworld.com/63515) kèm với ổ cứng CMS ABS Plus, là một sản phẩm nhân bản phổ biến.
 

Tạo ảnh là liên quan đến việc sao chép cấu trúc và nội dung ổ cứng thành một tập tin nén nhưng dung lượng vẫn lớn lưu trên ổ cứng khác. Để phục hồi ảnh với kích thước gốc, bạn phải dùng phần mềm sao lưu mà đã sử dụng để tạo ảnh trước đó.
 

Phương pháp tạo ảnh có thể lưu được nhiều ảnh sao lưu trên cùng một ổ cứng, giúp bảo vệ nhiều máy tính và tiết kiệm tiền hoặc cho phép lưu nhiều bản sao lưu của một máy tính. Ngoài ra, tạo ảnh cũng hỗ trợ sao lưu bằng đĩa DVD giúp tiết kiệm tiền hơn dù bạn vẫn làm thêm thao tác đổi đĩa.
 

Bên cạnh Rebit, còn có các chương trình tạo ảnh như Ghost (find.pcworld.com/63519), Macrium Reflect (find.pcworld.com/63522) và True Image (find.pcworld.com/63520), tất cả đều hỗ trợ sao lưu tăng tiến và theo phiên bản. Nếu thật sự hài lòng với các chương trình sao lưu dữ liệu mà không có tính năng phục hồi toàn bộ hệ thống như Mozy hoặc Synology Data Replicator, hãy bổ sung thêm trình sao lưu tạo ảnh. Vista Business và Vista Ultimate được tích hợp tiện ích mang tên Windows Complete PC Backup and Restore. Đối với người dùng các bản Windows khác, nên sử dụng phiên bản miễn phí Macrium Reflect (find.pcworld.com/63521). Phiên bản này không có sao lưu hàng ngày, nhưng nó dễ dùng, khả năng tạo ảnh, kiểm tra và hồi phục lỗi, và cho phép duyệt chúng trong Windows Explorer để phục hồi có chọn lọc. Bạn có thể tạo đĩa khởi động để phục hồi ổ cứng ngay cả lúc Windows không khởi động được.
 

Cách tốt nhất để tạo ảnh sao lưu là ngay sau khi bạn cài đặt một máy tính mới. Thời điểm tốt thứ hai chính là hôm nay, nghĩa là bạn đang hài lòng với hệ thống Windows hiện tại. Hãy giữ bản sao lưu đầu tiên khi bạn vẫn đang xài máy tính đó. Nó sẽ là công cụ phục hồi tốt hơn với các tiện ích đi kèm theo máy tính. Hãy nên tạo thêm ảnh sao lưu sau khi cài xong một ứng dụng lớn hoặc một gói cập nhật của Windows. Bên cạnh đó, bạn có thể tạo ảnh từ ba đến sáu tháng. Bạn không phải giữ lại tất cả, chỉ giữ bản sao lưu đầu tiên và một hoặc hai phiên bản mới nhất.
 

Chiến lược 6: Sao lưu dữ liệu giá trị

Thích hợp: Dữ liệu nói chung lưu trữ với thời gian dài
 

Hình 6: Để lưu giữ những tập tin giá trị mang tính chất lâu dài, có thể dùng đĩa đặc biệt của MAM-A hoặc Delkin.

Tần suất: một lần mỗi năm
 

Tính năng phục hồi: không phục hồi theo phiên bản hoặc phục hồi toàn bộ hệ thống
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không.
 

Với việc lưu giữ hợp lý, thì các hình ảnh, phim và những ký ức số đáng nhớ có thể được bảo quản tốt trong thời gian dài. Các tập tin có giá trị cần sao lưu một lần mỗi năm. Tạo nhiều bản sao lưu và kiểm tra để chắc rằng bạn có thể xem chúng trên máy tính khác. Hãy giữ một bản cho bạn và gửi những bản khác đến người thân và chắc ăn là gửi một bản trong tủ an toàn ở nơi khác. Đương nhiên, để kiểm tra tính hiệu quả của các chiến lược lưu giữ phải cần ít nhất 50 năm, do đó bạn nên tự lựa chọn cách nào cảm thấy hợp lý. Để lưu giữ dữ liệu đa phương tiện cần theo một số tiêu chuẩn sau:

Không thể xóa được: Theo quy luật cân bằng động dữ liệu, bất kỳ dữ liệu nào có thể xoá được thì cuối cùng nó sẽ bị xóa. Thậm chí, dù không bị xoá thì vẫn có thể bị mất.
 

Tách riêng vật liệu và máy móc: Các ổ cứng có thể chứa dữ liệu lên đến 2TB mỗi ổ, nhưng cũng giống như các thiết bị có những cơ cấu chuyển động thì chúng chắc chắn cuối cùng cũng sẽ bị hỏng. Nên đĩa CD hoặc DVD loại tốt có thể giúp bạn đỡ lo lắng về sự cố máy móc.
 

Giá rẻ: Thiết bị sao lưu rẻ hơn, bạn có thể tạo nhiều bản sao hơn, giúp gia tăng sự tồn tại của dữ liệu.
 

Tính phổ biến: Nếu sử dụng phương tiện lưu trữ hiện phổ biến, cơ hội để mọi người vẫn dùng nó trong trong thế kỷ 22 có thể xảy ra hoặc ít nhất cho đến cuối thế kỷ này.
 

Độ tin cậy: Phương tiện lưu giữ cần phải cứng cáp để tồn tại qua nhiều thập niên. CD-Rs, DVD-Rs, và DVD+Rs đáp ứng được bốn tiêu chuẩn đầu tiên, mặc dù nhiều ý kiến khác nhau về tuổi thọ của chúng dựa trên kết quả thử nghiệm, nhưng không một ai biết được chúng có thể tồn tại được bao lâu trong thời gian sắp tới. Công ty hàng đầu về phục hồi dữ liệu DriveSavers và Ontrack cho biết đôi lúc sự trục trặc của ổ quang có thể liên quan đến tuổi thọ và khâu sản xuất kém, nhưng đó không phải là vấn đề phổ biến.
 

Những ổ quang tốt nhất như Archival Gold của Delkin (find.pcworld.com/63526), Gold Preservation của Kodak (find.pcworld.com/63523) và Archive Gold của MAM-A (find.pcworld.com/63525) là những ổ lưu giữ khá đắt tiền. Nhà sản xuất cho biết những đĩa này sử dụng tiêu chuẩn cao hơn những đĩa dữ liệu thông thường và tất cả được dùng chất liệu vàng thay bạc trong khâu sản xuất để tăng cường tuổi thọ (find.pcworld.com/63528). Tuy nhiên, lại xuất hiện một nỗi lo lắng khác, liệu định dạng tập tin hiện nay có thể đọc được trong 50 hoặc 100 năm tới? Khả năng này sẽ lớn hơn nếu bạn vẫn còn dùng các định dạng phổ biến như .jpg, .mp3, .doc (không phải .docx), .txt, .html và .pdf. Và nếu bạn lưu dữ liệu dưới nhiều định dạng thì càng tốt hơn.
 

Bạn nên lưu trữ đĩa trong hộp, đặt thẳng, tránh ánh sáng trực tiếp, tránh nơi có độ ẩm và nhiệt độ cao.
 

Một cách khác là chép một bản sao đến đĩa Blu-ray. Thực tế, Blu-ray vẫn chưa được ưa chuộng như DVD và CD và giá của nó vẫn còn đắt (25 USD/1 đĩa 50GB), nhưng Blu-ray có dung lượng vượt trội hơn so với DVD và CD. Thị trường Blu-ray hiện có Buffalo, LG và Pioneer, trong đó ổ NAS NB41 của LG (find.pcworld.com/63527) có 4 khoang chứa ổ cứng và một ổ ghi Blu-ray.

Chiến lược 7: Sao lưu bản sao lưu
 

Thích hợp: các loại tài liệu (gồm tài liệu gần đây), dữ liệu ứng dụng, tập tin đa phương tiện, dữ liệu có giá trị và toàn bộ hệ thống.
 

Tần suất: hàng ngày
 

Tính năng phục hồi: không có tính năng vì đây chỉ là một bản sao
 

Tự động lưu trữ dữ liệu nơi khác (off-site): Không.

Hình 7: Sao lưu lại các bản sao lưu nhờ vào ổ NAS của hãng Seagate và Western Digital.

Bạn không nên chỉ sao một bản sao lưu cho bất cứ tài liệu nào, kể cả bản sao dữ liệu. Hãy nên tạo nhiều bản sao lưu để tăng khả năng bảo vệ dữ liệu. Nếu áp dụng nhiều hơn một chiến lược được đề cập trong bài, bạn sẽ có nhiều bản sao lưu. Ví dụ, ảnh sao lưu bạn tạo để bảo vệ Windows và các ứng dụng cũng đồng thời bổ sung cho việc bảo vệ dữ liệu. Việc lưu giữ những ảnh số có giá trị cũng nên nằm trong kế hoạch sao lưu hàng ngày của bạn.
 

Một vài tùy chọn khác cần lưu ý
 

Ổ NAS như Synology DS209j cho phép bạn sao lưu lại bản sao lưu. Bạn có thể cắm ổ USB mở rộng vào thiết bị DS209j và bắt đầu sao lưu mọi thứ. Bước này cần thiết nếu bạn dùng ổ NAS để lưu và chia sẻ các tập tin đa phương tiện không có trên máy tính của bạn. Đây cũng là cách tốt ngay cả khi bạn chỉ cần sao lưu lại bản sao lưu.
 

Bạn có thể dùng những chương trình và phương tiện sao lưu khác nhau để bảo vệ dữ liệu. Ví dụ, hôm nay bạn có thể sao lưu dữ liệu ra ổ cứng gắn ngoài và ngày khác bạn dùng Mozy để sao lưu trực tuyến.
 

Bạn nên bảo vệ các tập tin quan trọng khi cần làm việc bằng cách email và tự gửi cho mình vào tài khoản hộp thư để truy cập qua web. Chẳng hạn, bạn dùng địa chỉ của hộp thư ở cơ quan hoặc Yahoo để gửi nội dung vào hộp thư Gmail của chính bạn và nội dung này sẽ được lưu trên máy chủ của Google cho đến khi bạn quyết định xóa nếu không muốn dùng nữa.
 

Hãy tập cho mình thói quen sao lưu dữ liệu và bạn sẽ thấy được ích lợi của việc làm này. Đừng ngại nhín chút thời gian để sao lưu, vì nếu không bạn sẽ phải hối tiếc.

Phương Nga
PCWorld Mỹ 10/2009/pcworld.com.vn